Mimari Tasarım ve Oran Kavramı

Altın oran, hem mimari de hem sanat dallarında oldukça kullanılan bir rakamsal kuraldır. Tıpkı Pi sayısı gibi, altın oranın da şöhreti ve önemi büyüktür. Resimde Da Vinci, Michelangelo gibi büyük sanatçılar tablolarında altın oranı kullanmıştır. Apple logosunda ve Gize Piramitlerinde dahi altın oranın kullanıldığı bilinen bir gerçektir. Estetik kavramının tanımını yapan meşhur altın oran kuralı, mimari eserlerde de kendini sıklıkla göstermektedir.

Kabaca tanımlayacak olursak altın oran, bir bütünün parçalarının uyum bakımından en yetkin sonucu verdiği düşünülen matematiksel ve geometrik bir bağıntıdır. Türkiye tarihinde altın oran kullanılarak yapılan en önemli mimari eserlerin başında Süleymaniye ve Selimiye camileri gelir. Tarihte de altın oran kullanımı epey yaygındır ve altın oranın tasarımda estetiğin ön planda olduğu her yerde rastlanan bir sayı olduğu iddia edilir.

Son dönemlerde bazı bilim adamları tarafından yapılan açıklamalarda altın oran diye bir sayının gerçekte var olmadığı, eserlerde gösterilen oranların rastlantısal bir durum olduğu  yönünde açıklamalar yapılsa da estetik kaliteyi tanımlayabilmek için çoğumuz bu açıklamaları görmezden gelmekteyiz. Altın oran mimarlar tarafından da tasarımda görsel kaliteyi açıklamak yolunda iyi bir başlangıç noktası olarak kabul edilmektedir.

Mimaride Altın Oran Kullanılarak Yapılan Eserlerden Bazıları

• Mısır Piramitleri,
• Eski Yunanlıların inşa ettiği Parthenon,
• 1163’te Paris’te inşa edilen Notre Dame,
• 1648’de Hindistan’da inşa edilen Taj Mahal,
• Süleymaniye ve Selimiye Camileri.

Altın Oran ve Fibonacci Dizisi

Orta çağın en etkin matematikçisi olarak anılan Leonardo Fibonacci’nin bir problemi çözmek adına araştırma yaparken keşfettiği dizi, altın oran ile bağıntılıdır. Fibonacci sayı dizisi, ardışık iki sayının birbirine olan bölümlerinden elde edilen oranın, sayıların büyümesiyle beraber altın oran sayısına yaklaşmasıyla bilinir. Sayı dizisi ilerledikçe iki terimin arasındaki oran, altın orana yani 1.618’e gittikçe yaklaşır.

Hem altın oran hem de Fibonacci sayı dizisi mimaride ve sanatta çok sıklıkla başvurulan yöntemler, sayılardır. Bu hususta mimaride her iki kavramın da önemi, sanatta olduğu kadar değerlidir. Yukarıda örneklerini verdiğimiz altın oran ile inşa edilmiş yapılar tarihin en önemli yapıları arasında gösterilmektedir. Altın oran yalnızca mimari ve sanatta değil, aynı zamanda doğada da çok sık rastlanan bir sayıdır. Örneğin ayçiçekleri, salyangoz kabukları veya papatyalara baktığımızda da altın oranı görürüz. Belki de tasarımda yaratıcılık kavramı kendi içinde bu kuralı zaten barındırmaktadır.